شاخص‏سازی پهنه دگرسانی پتاسیک در کانسار مس پورفیری ایجو با به‌کارگیری شیمی کانی‌های بیوتیت و کلریت

کانسار مس پورفیری ایجو در 72 کیلومتری شمال‌خاوری شهربابک، در بخش باختری کمربند دهج- ساردوییه در پهنه آتشفشانی– نفوذی سنوزوییک کرمان ‏واقع شده است. در این کانسار توده‏های آذرین درونی گرانیتوییدی میوسن با ترکیب غالب گرانیت، گرانودیوریت، تونالیت و کوارتز دیوریت، درون سنگ‏های آتشفشانی و توالی‏های آذرآواری ائوسن جایگیری کرده‌اند. دگرسانی‏های پتاسیک، پروپیلیتیک، پتاسیک- فیلیک، فیلیک و آرژیلیک از دگرسانی‏های همراه با توده‏های آذرین درونی ایجو هستند. با وجود این، بیشتر کانه‏زایی‌ هیپوژن این کانسار در پهنه دگرسانی پتاسیک این کانسار رخ داده است. هدفِ این پژوهش بررسی شیمی کانی‌های بیوتیتِ تعادل دوباره‌یافته برای شاخص‌سازی پهنه دگرسانی پتاسیک این کانسار در هنگام آغاز کانه‏‌زایی و نیز بررسی تغییرات زمین‏شیمیایی پس از کلریتی‏شدن بیوتیت است. برپایه شیمی بیوتیت‏های تعادل دوباره‌یافته، فوگاسیته اکسیژن در هنگام پیدایش پهنه دگرسانی پتاسیک ایجو بالا و بیشتر در محدوده بافری هماتیت- مگنتیت (HM) بوده است. همچنین، میانگین دمای پهنه دگرسانی پتاسیک هنگام کانه‏‌زایی سولفیدی 98/399 درجه سانتیگراد است. افزون‌بر این، تغییرات مقدارهای Log (fH2O/fHF) و Log (fH2O/fHCl) نشان‏دهنده نبود سیال هموژن در هنگام پیدایش پهنه دگرسانی پتاسیک این کانسار است. کلریت‏های ثانویه که جانشین بیوتیت در پهنه دگرسانی پتاسیک کانسار ایجو شده‌اند، ترکیب کلینوکلر دارند. دمای کلریتی‏شدن از مقدار کمینه 48/325 تا بیشینه 51/373 درجه سانتیگراد است. فرایند کلریتی‏شدن بیوتیت‏های تعادل دوباره‌یافته در پهنه دگرسانی پتاسیک، به‌علت پیدایش کانی‏های پتاسیم‌فلدسپار، افزایش میزان منیزیم و نیز کاهش شدید میزان K2O و SiO2 را در پی داشته‌ است. در کل، به‌نظر می‏رسد دماهای بالا، به‌همراه غالب‌ماندن فوگاسیته اکسیژن بالا از علت‌های کانه‏‌زایی کم سولفیدی و در پی آن، سرشت نیمه‌اقتصادی این کانسار به‌شمار می‌رود.